Мамбетова Г., Омуралиева А., Омуралиев М.
Институт сейсмологии НАН КР Бишкек, Кыргызстан
НЕЛИНЕЙНАЯ ДИНАМИКА ПОСЛЕДОВАТЕЛЬНОСТИ ПРОЯВЛЕНИЯ ЗЕМЛЕТРЯСЕНИЙ
На основании изучения динамики последовательности проявления землетрясений отмечено, что повторяемость событий определяется иерархией сейсмических циклов. Период повторения событий выражается формулой:
lgTD = 0.6973Mw - 4.0347, R2=0.98,
где TD- средний период повторения (год), который определяется из неравных промежутков времени между землетрясениями, Mw - моментная магнитуда, R2– достоверность аппроксимации. Оценка периода повторения землетрясений имеет неопределённость. Мерой неопределённости может быть стандартное отклонение S промежутков времени в последовательности определённого класса Mw ± ∆Mw:
lgS = 0.6017 Mw - 3.5545, R2 =0.97.
Неопределённость периода повторения уменьшится слежением основных сейсмических циклов.
ЖЕР ТИТИРӨӨЛӨРДҮН ПАЙДА БОЛУУ ЫРААТТУУЛУГУНУН СЫЗЫКТУУ ЭМЕС ДИНАМИКАСЫ
Жер титирөөлөрдүн пайда болуу ырааттуулугунун динамикасын изилдөөнүн негизинде окуялардын кайталануучулугу сейсмикалык циклдердин иерархиясы менен аныктала тургандыгы белгиленген. Жер титирөөлөрдүн кайталануу мезгили төмөнкү формула менен туюндурулат:
lgTD = 0.6973Mw - 4.0347, R2=0.98,
мында, TD- кайталануунун орточо мезгили (жыл), жер титирөөлөрдүн ортосундагы бирдей эмес убакыт аралыктарынан аныкталат, Mw-момент магнитудасы, R2- аппроксимациянын аныктыгы. Жер титирөөлөрдүн кайталануу мезгилин баалоодо аныксыздык бар. Белгилүү бир класстагы Mw ± ∆Mw удаалаштыктагы S мезгил аралыктарынын стандарттуу четтөөсү аныксыздыктын ченеми болушу мүмкүн:
lgS = 0.6017 Mw - 3.5545, R2 =0.97.
Кайталануу мезгилинин аныксыздыгы негизги сейсмикалык циклдерге байкоо жүргүзүү азаят.
NONLINEAR DYNAMICS OF THE SEQUENCE OF EARTHQUAKE MANIFESTATIONS
Based on the study of the dynamics of earthquakes manifestation sequence, it is noted that the events recurrence is determined by the hierarchy of seismic cycles. Events’ recurrence period is expressed by the formula:
lgTD = 0.6973Mw - 4.0347, R2=0.98,
where TD is the average period of recurrence (year), which is determined from unequal time intervals between earthquakes, Mw is the moment magnitude, R2 is the coefficient of determination or R-squared value. Earthquake recurrence period assessment has uncertainty. Standard deviation S of time intervals in the sequence of a certain magnitude Mw ± ∆Mw can be measure of uncertainty:
lgS = 0.6017 Mw - 3.5545, R2 =0.97.
Uncertainty of the recurrence period will be reduced by tracking the main seismic cycles.