Омурбек кызы Канышай, Омуралиев М., Омуралиева А.
Институт сейсмологии НАН КР, г. Бишкек, Кыргызстан
СЕЙСМИЧЕСКОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕ ПРОМЫШЛЕННЫХ ВЗРЫВОВ МЕСТОРОЖДЕНИЯ «КУМТОР» НА «ЦЕНТРАЛЬНЫЙ» КАРЬЕР, ОТВАЛЫ, ХВОСТОХРАНИЛИЩЕ, ЛЕДНИКИ И ОЗ. ПЕТРОВА
Изложены результаты исследования сейсмических воздействий на природные и техногенные объекты (карьер «Центральный», Горнорудный комбинат, жилмассив, отвалы, хвостохранилище, трубопроводы, дороги, ледники, озеро Петрова и др.) в пределах месторождения «Кумтор» при постоянном увеличении площади добычи. В качестве параметров сейсмических воздействий рассмотрены последовательность повторных взрывов, их скорости Vs (км/сек), сейсмическая сила F (Дж), кумулятивная подвижка массивов горных пород Dкум (мк), средняя подвижка в массиве горных пород D (см), угловая частота спектра поперечных волн f0 (Гц), период сейсмических волн T=1/f0 (сек), спектральная плотность Ω0 (мк/сек), параметр Ω0*f02 (мк/сек2) в пределах «Центрального» карьера, жесткость горных пород µ (дин/см2). Результаты могут быть использованы для оценки динамики сейсмического воздействия и сейсмического риска объектов горнорудного комбината вследствие повторных промышленных взрывов.
«КУМТӨРДҮН» ӨНӨР-ЖАЙ ЖАРДЫРУУЛАРЫНЫН «ЦЕНТРАЛЬНЫЙ» КАРЬЕРИНЕ, ТӨГҮНДҮЛӨРГӨ, КАЛДЫК САКТООЧУ ЖАЙГА, МӨҢГҮЛӨРГӨ ЖАНА ПЕТРОВ КӨЛҮНӨ ТИЙГИЗГЕН СЕЙСМИКАЛЫК ТААСИРИ
«Кумтөр» кенинин өндүрүш аянты тынымсыз чоңойуу менен анын чегиндеги табигый жана техногендик объекттерге («Центральный» карьер, тоо-кен комбинаты, турак жайы конушу, төгүндүлөр, калдык сактоочу жай, түтүк өткөргүчтөр, жолдор, мөңгүлөрү, Петров көлү ж. б.) болгон сейсмикалык таасирлерди изилдөөнүн жыйынтыктары баяндалган. Сейсмикалык таасирлердин параметрлери катары кайталанган жардыруулардын ырааттуулугу, алардын ылдамдыгы Vs (км/сек), сейсмикалык күчү F (Дж), тоо тектердин кумулятивдик жылышуусу Dкум (мк.), алардын орточо жылышуусу D (см), туурасынан кеткен толкундардын спектринин бурчтук жыштыгы f0 (Гц) жана периоду T=1/f0 (сек), спектралык тыгыздыгы Ω0 (мк/сек), «Центральный» карьер чегиндеги Ω0*f02 параметри (мк/сек2), тоо тектеринин катуулугу µ (дин/см2). Изилдөөнүн натыйжалары кайталанган өнөр жай жардырууларынын натыйжасында тоо-кен комбинатынын объекттеринин сейсмикалык таасиринин жана сейсмикалык коркунучтун динамикасын баалоо үчүн колдонулушу мүмкүн.
SEISMIC IMPACT OF THE «KUMTOR» INDUSTRIAL EXPLOSIONS ON THE «CENTRAL» QUARRY, DUMPS, TAILING POND, GLACIERS AND LAKE PETROV
The results of studies of seismic impacts on natural and man-made objects («Central» Quarry, Mining complex, residential area, dumps, tailing pond, pipelines, roads, glaciers, Petrov Lake, etc.) within the «Kumtor» deposit with a constant increase of the mining area are presented. As parameters of seismic impacts, the sequence of repeated explosions, S-wave velocity (Vs, km/sec), seismic force F (J), cumulative displacement Dcum (mk) and average displacement D (cm) of rocks, angular frequency of the transverse waves spectrum f0 (Hz), period of seismic waves T=1/f0 (sec), spectral density Ωo (mk/sec), maximum acceleration of transverse waves Ω0*f02 (mk/sec2) within the «Central» Quarry, rock rigidity µ (din/cm2) are considered The results can be used to assess the dynamics of seismic impact and seismic risk of mining facilities due to repeated industrial explosions.